Historycy Cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.9 Niegodziwością jednak jest tak myśleć o Marku,chociaż myśli i czyny Werusa usprawiedliwiałyby ten czyn.Zarzututego nie pozostawimy bez odpowiedzi, lecz odrzucimy go jako cał-kowicie odparty i zbity; wydaje się bowiem, że od śmierci Marka,oprócz twojej łagodności, Dioklecjanie Auguście, pochlebstwo nawetnie mogło wymyślić takiego cesarza.Wulkacjusz GallikanusAWIDIUSZ KASJUSZAwidiusz Kasjusz pochodził podobno jak chcą niektórzy z ro-dziny Kasjuszów, jednak tylko przez matkę; ojcem jego był AwidiuszSewerus, człowiek nowy", który dowodził centuriami, a pózniej do-szedł do najwyższych godności.Wspomina o nim w �Historii� Kwa-dratus, traktując go poważnie, dodaje bowiem, że był mężem wybit-nym, dla państwa niezbędnym i na samego Marka miał wpływogromny.Zginął za jego rządów, podobno wskutek zgubnego prze-znaczenia.Ten przeto Kasjusz z rodziny jak powiedziałem Kas-juszów, którzy zawiązali w senacie spisek przeciwko Gajuszowi Ju-1liuszowi w cichości nienawidził pryncypatu, nie mógł znieść tytułucesarza i twierdził, iż instytucja cesarstwa jest tym bardziej uciążliwa,że nie można jej w państwie obalić jak tylko przez drugiego cesarza.Wreszcie, jak mówią, we wczesnej młodości próbował Piusa pozba-wić władzy, lecz ze względu na ojca, męża zacnego i poważnego,ukrył skłonność do tyranii; zawsze jednak dowódcy uważali go zapodejrzanego.List Werusa, który przytaczam, wskazuje, że takżeprzeciw niemu przygotował zasadzkę.Z listu Werusa: AwidiuszKasjusz, jak to mnie się wydawało i jak było wiadome już za rządówmojego dziadka, a twego ojca żądny jest władzy; chciałbym, że-byś kazał go pilnować.Nie podobają mu się wszystkie moje czyny,gromadzi niemałe bogactwa, drwi z moich listów.Ciebie nazywafilozofującą starą babą, mnie wyuzdanym błaznem; zastanów się,co trzeba robić.Ja nie żywię do niego nienawiści, lecz ty pomyślo sobie i swoich dzieciach; masz bowiem wśród żołnierzy człowieka,którego wojsko chętnie słucha i chętnie widzi."Marek w związku z Awidiuszem Kasjuszem tak mu odpisał: Przeczytałem twój list dyktowany większym niepokojem niż przy-stoi cesarzowi i naszym czasom.Jeśli bowiem władza cesarska na-leży mu się od bogów, nie będziemy mogli go zgładzić, nawet gdy-byśmy chcieli.Znasz powiedzenie twego pradziadka: ,Nikt nie za-bije swego następcy'.Jeśli zaś nie, sam, bez naszego okrucieństwa,wpadnie w sidła zastawione przez los.Dodaj, że nie możemy uznaćza winnego człowieka, którego nikt nie oskarża i, jak sam twierdzisz,żołnierze kochają.Zresztą wydaje się, iż charakter sprawy o obrazęmajestatu jest tego rodzaju, że ofiarą przemocy padają nawet ci,którym udowodniono winę.Wiesz bowiem, co mówił twój dziadekHadrian: ,Pożałowania godny jest los cesarzy, którym nie wierzysię, jeśli kogoś oskarżają o dążenie do jedynowładztwa, chyba żezostaną zamordowani'.Wolałbym przytoczyć jego przykład, niżDomiojana, chociaż ów podobno powiedział to pierwszy.Nawetsłuszne bowiem powiedzenia samowładców nie mają tyle po-wagi, ile mieć powinny.Niechaj przeto Kasjusz zachowa sobieswoje obyczaje, zwłaszcza że jest wodzem dobrym, poważnym, dziel-nym i potrzebnym państwu.Mówisz, że z powodu jego śmiercidzieci moje będą musiały się strzec; niech zginą raczej, jeśli Awi-diusz bardziej zasłuży na miłość niż one i jeśli państwo większybędzie miało pożytek z życia Kasjusza niż synów Marka".Tak pi-sał o Kasjuszu Werus, a tak Marek.O usposobieniu i charakterze Kasjusza powiem krótko.Nie możnabowiem więcej wiedzieć o ludziach, jeśli ich życia nikt nie ośmieliłsię sławić z powodu obawy przed tymi, którzy ich zwyciężyli.Dodam,w jaki sposób Kasjusz doszedł do władzy, jak został zamordowanyi gdzie pokonany.Zamierzałem, Dioklecjanie Auguście, napisać za-równo o tych, którzy słusznie, jak o tych, co niesłusznie nosili tytułcesarzy, abyś poznał wszystkich Augustów okrytych purpurą.Awi-diusz odznaczał się takim charakterem, iż niekiedy wydawał sięgwałtowny i okrutny, czasem łagodny i spokojny, często pobożny,innym razem gardzący świętościami, żądny wina a równocześniewstrzemięzliwy, żarłoczny i wytrzymały na głód, pożądający uciechcielesnych i wielbiciel czystości.Nie brakowało takich, którzy na-zywali go Katyliną, i on sam cieszył się tym imieniem dodając, żebyłby Sergiuszem, gdyby zabił filozofa2, to znaczy Antonina; tenbowiem tak bardzo celował w filozofii, że kiedy zamierzał wyruszyćna wojnę z Markomanami i wszyscy obawiali się, by nie stało musię coś złego, proszono go nie z pochlebstwa, lecz z całą powagą,by wydał zasady filozofii".Marek nie lękał się wyprawy, ale przeztrzy dni rozważał �Parenezy�, jedną księgę po drugiej.PonadtoAwidiusz Kasjusz drobiazgowo przestrzegał karności wojskowej i prag-nął, by nazywano go Mariuszem.Chociaż zacząłem mówić o surowości Awidiusza, liczniejsze sądowody jego okrucieństwa niż surowości.Po pierwsze, żołnierzy,którzy zadali jakiś gwałt mieszkańcom prowincji, kazał przybić dokrzyża w tych samych miejscach, gdzie popełnili przestępstwo [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki