[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Może być poprzedzone zaręczynami - przyrzeczeniem dokonania zawarcia małżeństwa w przyszłości (nie wiązało stron w sposób bezwględny)Od zawarcia małżeństwa odróżniano akt włączenia żony do agnacyjnej familii mężą, połączonego z wejściem żony pod jego władzę - concentio in magnum mariti.Następowało w wyniku :1)Confarreatio - sakralna forma wejścia żony pod władzę męża.W obecności 10 świadków i 2 najwyższych kapłanów.Nazwa od ofiary z chleba składanej Jowiszowi.Wymóg bycia dzieckiem z tak zawartego małżeństwa przy niektórych godnościach religijnych2)Coemptio - forma uroczystego „kupna” żony.Użycie abstrakcyjnej mancypacji3) Usus - nabycie przez męża władzy nad żoną z mocy samego prawa, w wyniku jednorocznego, nieprzerwanego pożycia małżeńskiego.By zapobiec, kobieta co roku musiała opuszczać dom na 3 kolejne noce (usurpatio trinoctii)Żona podlegała władzy męża (instytucja manus)na prawach córki, w stosunku do swoich dzieci była agnacyjną siostrą.Jeśli jej mąż podlegał władzy swojego ojca, ona też mu podlegała, na prawach wnuczki.Małżeństwo ,jednolita forma, różni się tylko nabyciem (lub nie) władzy nad żoną.Osobne traktowanie manus i matrimoniumTwórczym elementem małżeństwa był consensus - obojga małżonków, czyli wzajemna wola pożycia w związku, przy którym brak jest przeszkód do tego, by mężczyzna występował w roli męża, a kobieta żonyMałżeństwo rzymskie istniało tylko dlatego ,że trwało.Brak konieczności określonej formy jego zawarcia, , pewna rola zwyczajowych czynności, będących zewnętrznym wyrazem zawarcia związku małżeńskiego3 przesłanki do powstania małżeństwa:→dojrzałość fizyczna→consensus małżonków lub ich opiekunów→conubium - zdolność do wstąpienia w związek małżeński (brak przeszkód)Przeszkody m.in.: nie mogli być spokrewnieni w linii prostej, w linii bocznej od 3 stopnia, nie mogli być spowinowaceni, nie mogli mieć obecnie trwających związków małżeńskich ( nie dopuszczalna monogamia), także przeszkody religijne, etyczno-socjalne czy też polityczneRozwiązanie małżeństwa → śmierć jednego z małżonków, jego capitis deminutio maxima i media, popadnięcie jednego z małżonków w niewolę nieprzyjaciela.Z woli stron:→divortium - obopólne porozumienie małżonków→repudium - jednostronne odtrącenie małżonka (gdy żona podlegała manus męża tylko on mógł ją odtrącić)Konkubinat - związek powstały w celu trwałego pożycia, jednak bez woli zawarcia małżeństwa.Dzieci uchodziły za pozamałżeńskie, dzieliły los matkiContubernium - pożycie mężczyzny z kobietą, z których choć jedno było niewolnikiem79.Skutki prawne małżeństwaPowstaje stosunek powinowactwa i przeszkoda do zawarcia nowego małżeństwa , dzieci urodzone w małżeństwie uchodziły za prawne i korzystały w pełni z wynikających z tego praw.Żona uzyskiwała pozycje społeczną męża, małżonkowie zobowiązani do wzajemnego szacunku.Mąż musiał utrzymywać żonę, ale decydował o miejscu jej zamieszkania i sposobie wychowania dzieciW wyniku manus męża nad żoną, mąż wchodził w całokształt stosunków majątkowych żony ( w wyniku jej capitis deminutio minima, stawał się jej sukcesorem uniwersalnym)Posag - (dos) to majątek wnoszony mężowi w związku z zawarciem małżeństwa.Mógł być ustanowiony przez ojca kobiety, inne osoby lub samą żonę.Jeśli w wyniku stypulacji zastrzeżono jego zwrot w wypadku rozwiązania małżeństwa to nazywał on się dos recepticiaUstanowienie przez :→przeniesienie własności (dotis datio)→przyrzeczenie stypulacyjne (dotis promissio)→jednostronne przyrzeczenie ustanawiającego (dotis dictio)W prawie poklasycznym wystarczała umowa pactum dotalePosag własnością męża, ale traktowany specjalnie.Początkowo moralny obowiązek zwrotu posagu temu kto go ustanowił.Później obowiązek ten w wyniku umowy (actio ex stipulatu), wreszcie z mocy prawa (actio rei uxotoriae)Skutkiem małżeństwa zakaz darowizny między małżonkami, można jednak przed (donatio ante nuptias).Od Justyniania można w trakcie (donatio propter nuptias) , ale reżim posagowy (obowiązek zwrotu po rozwiązania małżeństwa)80.Władza ojcowskaWładza ojcowska →patria potestasOjciec decydował czy urodzone dziecko miało podlegać jego władzy.Zakres władzy ;życia i śmierci (ius vitae ac necis).Ojciec mógł dziecko sprzedać, wyrażał zgodę na małżeństwo, mógł je też czasami rozwiązać.Mógł wydać dziecko ,które wyrządziło szkodę (noxae deditio).Środki procesowe dla wydostania dziecka od osób trzecich.Obowiązek utrzymania i wychowania, opieka, wyposażenie córki w wypadku małżeństwa.W prawie poklasycznym zwykła władza wychowawcza z prawem karcenia.Za dzieci pochodzące z małżeństwa uznaje się te, które przyszły na świat najwcześniej w 182 dni od zawarcia lub do 300 po jego rozwiązaniu.Matka zawsze pewna, ojcem mąż matki.W sposób sztuczny pod władzę ojcowską przez :lprzysposobienie - można było dziecko alieni iuris, za zgodą prawnego opiekuna → wtedy adopcja.Przysposobienie osoby sui iuris, ze względu na swoją wagę przed zgromadzeniem ludowym → zwany arogacjalllegitimatio - nadanie dziecku urodzonemu w konkubinacie stanowiska pochodzącego z prawnego małżeństwa.Przez przekształcenie konkubinatu w prawne małżeństwo, lub przez reskrypt cesarskillconventio in manum - wejście żony po zawarciu małżeństwa, gdy odpowiednie działanie prawnelWładza ojcowska w zasadzie dożywotnia, ale też koniec gdy utrata wolności lub obywatelstwa przez ojca lub dziecko.Tracił też ojciec nad westalką, synem na wysokim stanowisku kapłańskim, później patrycjusza i biskupa.Emancypacja - wyzwolenie przez ojca osoby będącej pod jego władzą.W drodze pozorowanej trzykrotnej sprzedaży (córki i wnuków jednokrotnej) osobie zaufanej, ten przy 3 sprzedaży osobę remancypował.Przez emancypacje także utrata prawa do spadku po ojcu, zazwyczaj też osoba była uposażana.81
[ Pobierz całość w formacie PDF ]