[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Alternatywna polityka Ugody, zawartej w 1925 rokumiędzy częścią syjonistów a rządem, załamała się już po kilku miesiącach, a obie strony zrzucałyjedna na drugą winę za niepowodzenie.W latach trzydziestych syjoniści ogólni stracili prymat w ruchu syjonistycznym,w którym doszło do znacznej polaryzacji stanowisk; w siłę urósł socjalistyczny Poalej Syjoni prawicowi rewizjoniści.Socjalistyczny syjonizm, który dzięki swojej pierwszoplanowej pozycji w Palestynie stałsię w latach trzydziestych przewodnią siłą w światowym ruchu syjonistycznym, kierował sięideami rosyjsko-żydowskiego myśliciela Bera Borochowa (1881 1917).Jego doktryna byłasyntezą syjonizmu i marksizmu, głoszącą, że naród żydowski łączy z Palestyną pierwotna,przyrodzona więz.W 1906 roku powstała partia Poalej Syjon, w której z czasem wybuchł spórmiędzy ortodoksyjnymi marksistami a narodowcami.W 1920 roku, na kongresie w Wiedniu,doszło do rozłamu.Poalej Syjon Lewica przystąpiła do Trzeciej Międzynarodówki (Kominternu),wycofując się z udziału w kongresach syjonistycznych.Decyzja ta pozwoliła jej przetrwaaw Związku Sowieckim w charakterze legalnej organizacji do roku 1928, kiedy została tamrozwiązana.Nadal jednak działała w Polsce i w innych krajach, podążając wąską ścieżką międzydiasporą a Syjonem, między językiem hebrajskim a jidysz, między komunizmema demokratycznym socjalizmem.Poparcie dla partii osiągnęło szczyt pod koniec latdwudziestych.Potem straciła ona pozycję na rzecz innych partii syjonistycznych i Bundu,a w 1937 roku przystąpiła z powrotem do Zwiatowej Organizacji Syjonistycznej.Syjoniści-rewizjoniści tworzyli prawe skrzydło ruchu.Władimir %7łabotyński, dziennikarzurodzony w rosyjskojęzycznej rodzinie odeskiej, twórca i przywódca rewizjonistów do swojejśmierci w 1940 roku, zyskał zagorzałych zwolenników, zwłaszcza wśród młodych syjonistów w Polsce.Porywający mówca, zawsze skłonny do retorycznych fajerwerków, umiejętnie łączyłtragizm z sarkazmem, wspaniałośa wizji z logiką.Brakowało mu tylko imponującej postury.Miałzaledwie 167 cm wzrostu, aż 12 centymetrów mniej niż jego wielki rywal, Weizmann.Nawetośmioletni chłopiec, który spotkał go pierwszy raz w 1938 roku, uznał, że %7łabotyński jestniski; miał na sobie szary garnitur w białe prążki.Wydawał się spokojny i pewny siebiei bardziej nami zainteresowany, niż się spodziewałem.Najbardziej jednak zdumiało mnie to,że miał na twarzy jakiś puder.Przypuszczam, że był to rodzaj talku, którym posypał siępo goleniu i którego nie chciało mu się zmya.Ale wtedy wydało mi się to cokolwiek tajemniczei dośa żenujące[7].%7łabotyński, bardziej trybun ludowy niż mąż stanu, nigdy do końca nie zdołał przekuaswoich retorycznych triumfów w trwałe osiągnięcia polityczne.W Palestynie ruch rewizjonistyczny opowiadał się za szybkim utworzeniem, pod egidąBrytyjczyków, państwa żydowskiego na obu brzegach Jordanu.W diasporze %7łabotyński domagałsię przyjęcia dziesięcioletniego programu zorganizowanej emigracji masowej 1,5 milionaeuropejskich %7łydów do Palestyny.Bastionem rewizjonizmu była Polska, ale cieszył się on też poparciem w innych krajach.W Wiedniu tamtejszy przywódca rewizjonistów na początku lat trzydziestych, Robert Stricker,był jedną z najbarwniejszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci w polityce austriackiej.W 1919 roku zdobył mandat do Narodowego Zgromadzenia Ustawodawczego z ramienia%7łydowskiej Partii Narodowej w zamieszkanej przez wielu %7łydów dzielnicy Wiednia.Populista,mówiący bez ogródek, co myśli i co myślą inni, wygłaszał świetne przemówienia i miał wśródwiedeńskich %7łydów licznych i oddanych stronników.W 1935 roku %7łabotyński zerwał z głównym nurtem syjonizmu i założył NowąOrganizację Syjonistyczną, która jednak nie zdołała zająa miejsca macierzystej organizacji.Rewizjoniści, wyzwoliwszy się z pęt nakładanych przez szeroki ruch, porzucili ideedemokratyczne na rzecz ideałów, metod i symboli radykalnej prawicy europejskiej.%7łabotyńskiwyznał w 1939 roku, że jego młodzieńcza wiara w racjonalizm była błędem[8].Krytycy potępilijego prowadzone w przyjaznej atmosferze rokowania z antysemitami, ukraińskimi nacjonalistamina początku lat dwudziestych i prawicowym rządem polskim pod koniec trzydziestych.Rewizjoniści, często oskarżani przez swoich przeciwników o tendencje faszyzujące, nie odrzucilicałkowicie demokratycznych zwyczajów, ale podzielali egocentryczny nacjonalizm faszystów,ich nienawiśa do socjalizmu, kult wodza, fascynację mundurami, militaryzmem i przemocą.W innym wymiarze niż pozostałe partie syjonistyczne działał Mizrachi, religijny ruchsyjonistyczny.Odwoływał się on do żarliwego, głęboko zakorzenionego w żydowskiej tradycjipragnienia powrotu do Syjonu.Jego twórca, rabin Icchak Jaakow Reines, zmarły w 1915 roku,założył w Lidzie jesziwę (akademię talmudyczną), w której programie ku zgrozietradycjonalistów znalazły się też nauki świeckie.Mizrachi, potępiany przez największeautorytety ortodoksyjne owych czasów, zdołał pozyskaa bardzo niewielką częśa religijnegożydostwa.W Polsce popierało go tylko około 10 procent rabinów, przeważnie małowpływowych, wyznających bardziej postępowe poglądy.Na ogół nie uważano, że członek ruchu syjonistycznego musi koniecznie osiedlia sięw Palestynie tak jak od członka partii socjalistycznej nie wymagano, by podzielił się majątkiemz biednymi.Pisarz jidysz Melech Rawicz wspominał, że kiedy w 1928 roku poznałw warszawskim klubie pisarzy żydowskich młodego historyka Emanuela Ringelbluma, członkapartii Poalej Syjon Lewica, poradził mu, by wyjechał z Polski. Zwykle doradzałem młodymludziom, żeby emigrowali z Polski, zwłaszcza syjonistom, takim jak Ringelblum .AleRingelblum postanowił zostaa i bronia swojej gorącej wiary w przyszłośa polskiego żydostwa [9].Piękno tysiąca gwiazdEuropejską lewicę w dużej mierze stworzyli %7łydzi.W Niemczech w połowie XIX wiekuMarks, Hess i Lassalle, myśliciele i działacze żydowskiego pochodzenia, założyli i ukształtowaliruch socjalistyczny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]