Zieliński Tadeusz wiat antyczny [2] Grecja niepodległa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.20.PitagorasWśród poddanych tyrana Samos, Polikratesa, był młodzieniec zwracający nasiebie powszechną uwagę i urodą, i rozumem, i nadzwyczajną surowością życia.Ojciec, bogaty kupiec Mnezarch, razu pewnego przedsiębiorąc długą podróż wsprawach handlowych do Fenicji, zwrócił się do wyroczni delfickiej ze zwykłym wtakich razach pytaniem, jakim bogom ma złożyć ofiary, aby uzyskać od nichbłogosławieństwo dla plonów podróży.Pytia udzieliła mu żądanych wskazań, leczdodała, że plon najlepszy znajdzie on nie w Fenicji, ale we własnym domu.I otogdy Mnezarch powrócił, żona podała mu niemowlę--syna, który niedawno sięurodził.Ucieszony ojciec przypomniał sobie o przepowiedni otrzymanej w Delfachi nazwał syna Pitagorasem, co miało oznaczać �zwiastowany przez Pytię�.Mieszkańcy Samos wiedzieli o tej przepowiedni i dzięki niej jeszcze goręcejkochali i szanowali cudownego młodzieńca.Ale wiedział o przepowiedni takżePolikrates i z nieufnością oraz lękiem śledził rozwój i postępy chłopca.Znałdoskonale radę, jaką niegdyś Periandrowi dał tyran Miletu Trazybulos.I otoprzyjaciele Pitagorasa zrozumieli, że życie tegoż jest w niebezpieczeństwie;przy ich pomocy Pitagoras zbiegł nocą potajemnie z Samos i dotarł do Miletu,gdzie ojciec jego miał dobrych znajomych i wyrobione stosunki.W Milecie Pitagoras znalazł obfitą strawę dla swej żądzy poznania.MądryTales co prawda już nie żył, ale szkoła jego kwitła i święcie naukę jegopielęgnowała.Bezpośredni jego uczeń, Anaksymander, godził się z tym, żewszystko, co żyje, powstało z wody, lecz pytał sam siebie,118z czego powstała sama woda.I ponieważ tego prapierwiastka określić nie mógł,przeto nazwał go �nieokreślonym�.Anaksymander zresztą także podówczas już nieżył.Następcą jego myśli był Anaksymenes.Ten nie uląkł się określenia tego, codla jego nauczyciela było zagadką: podług jego nauki, na początku byłopowietrze, z powietrza przez zgęszczenie powstała woda, a następnie i ziemia,przez rozrzedzenie zaś - ogień.Pitagoras chciwie chłonął tę nową dla siebiemądrość, słuchając wykładów Anaksymenesa, czytając ułożone przez Anaksymandradzieło O przyrodzie - było to pierwsze dzieło filozoficzne - i skwapliwiechwytając wszystko, co opowiadano o Talesie.Zagadnienie pochodzenia światazaciekawiało go również, ale najwięcej zajmowała go owa geometria i w ogólematematyka, która z inicjatywy Talesa kwitła w jego szkole.Szczególnie dręczyłowszystkich zadanie, w jaki sposób zbudować kwadrat w dwójnasób większy oddanego, tj.jakiej długości powinny być jego boki wobec boków danego.%7ładnadająca się wymierzyć wielkość nie dawała pożądanych wyników; gdy brano półtora -okazywało się za dużo; gdy brano jeden i dwie piąte -wypadało zbyt mało.Atymczasem było rzeczą jasną, że zadanie to zawiera w sobie osnowę całej wiedzydotyczącej pomiaru płaszczyzn.Wśród uczniów Anaksymenesa był pewien młodzieniec przybyły niedawno z Efezu;zwano go Heraklitem.Lecz uczył się on niedbale, był milczący i posępny,najchętniej zaś rozmyślał w samotności o tym, co go ciekawiło.Na próżnoPitagoras próbował z nim się zaprzyjaznić: Herkalit nie podzielał jego głoduwiedzy - �dużo wiedzy - mówił - nie rozwija umysłu�.Razu pewnego jednakżepochłonęła ich rozmowa o zagadnieniu pochodzenia świata.Pitagoras spytałHeraklita, czy zgadza się z tezą Anaksymenesa, że początkiem wszech-rzeczy jestpowietrze.�w pokiwał głową.- A więc wraz z Talesem wypowiadasz się za wodą ?- Nie.- W takim razie wraz z Hezjodem - za ziemią?- Także nie.- A może, idąc za Anaksymandrem, uchylasz się od określenia ?- Wiedza nie czyni człowieka mądrym.- No, więc cóż w takim razie?I teraz Heraklit z kolei spytał Pitagorasa:- Czy świat jest żywy, czy martwy?- %7ływy.- A cóż to jest życie ?- Ruch.- Czy Ziemia się porusza ?- Nie.119(Wtenczas jeszcze nie wiedziano o ruchu ziemi).- A woda ?- Sama przez się także się nie porusza.- A powietrze?- Samo przez się także się nie porusza.- Jakże mógł ruch powstać w bezruchu ?Pitagoras zamyślił się.W głowie błysnęła mu myśl: a może ziemia się porusza,tylko my tego ruchu nie dostrzegamy, ponieważ sami w nim uczestniczymy? Wszelakonie odważył się myśli tej wypowiedzieć.Heraklit zaś ciągnął dalej: - Niekiedyjednak - tu wskazał na falujące morze - woda się porusza.Dlaczego?- Wskutek wiatru [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki