[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tworzy pieni (carminy, zwane póniej odami), w których wykada swoj filozofi yciow.llHoracjaska filozofia yciowa.llycie ludzkie wg Horacego zdeterminowane jest wol bogów.Czowiek nie jest panem wasnego losu.W zwizku z takim pojmowaniem losu ludzkiego, Horacy proponuje nastpujc postaw wobec ycia:lly chwil, czasem teraniejszym, carpe diem, jest to haso epikurejczyków.Chcieli oni y bez bólu, uznawali, e nie naley ba si mierci, bo po niej nic nie ma, y naley wród przyjació, z dala od wojen i polityki.Wyznacznikami postpowania miay by umiar i rozum.llStoicyzm (w odzie Do Wergiliusza Rufusa)System zalecajcy równowag ducha i wyzbywanie si wszelkich namitnoci, zarówno szczcia, jak i bólu.Daje to czowiekowi przynajmniej zudzenie kierowania swoim yciem.llZasada zotego rodka (aurea mediocritas)W wierszu “O co poeta prosi Apollina” mówi, e nie pocigaj go bogactwo, trzody, wino - dobra te zostawia kupcom bardziej ich spragnionym i godnym.Sam woli poprzesta na czym bardziej umiarkowanym, wybiera drog poredni.Waniejsze od bogactw jest zdrowie i spokojna staro “pena pieni”,llW wierszu Exegi monumentum.Horacy przedstawia si jako czowiek wiadom swego talentu.Pokazuje, e poezja jest pomnikiem, który przetrwa wszystkie zawieruchy i uniemiertelni jego saw.Jako pierwszy Rzymianin dorówna mistrzom greckim.Jest to jakby testament Horacego i skrawek jego prywatnej filozofii.llllllllllllScharakteryzuj typowe elementy poetyki redniowiecza (np.alegoria, kontrast, hierarchizacja) w wybranych dzieach literackich (i ewentualnie plastycznych).ll(tyle tylko znalazem)llU róde poetyki redniowiecznej ley teocentryczny system estetyki, goszcy prymat wartoci duchowych nad dobrami materialnymi.Waniejsza jest kwestia literacka: temat, idea, problem, ni posta w jakiej jest przedstawiona.Wymagano od literatury zajmowania si doniosymi problemami oraz zgodnoci idei z zasadami moralnoci i z prawd.llAlegoriallGówna kategoria poetyki redniowiecznej.Jest to obrazowe przedstawienie abstrakcyjnych poj za pomoc umownych i skonwencjonalizowanych motywów (np.paw wyobraa pych).Alegoria odwouje si do wyobrae znanych odbiorcy, obecnych w tradycji kulturowej i religijnej.Jej tre jest jednoznaczna i nie podlega interpretacji (róni to alegori od symbolu).llredniowieczna alegoria ma charakter przede wszystkim dydaktyczny, za pomoc konkretnego obrazu, czsto personifikacji, przedstawiano abstrakcyjne pojcia filozoficzne, religijne, moralne (np.mier w Rozmowie mistrza Polikarpa ze mierci wyobraona jako rozkadajca si kobieta).llIdealizacjallIdealizacja okrelonych elementów struktury dziea literackiego wynikaa z parenetyczno-dydaktycznych zaoe kultury redniowiecza.Twórcom zaleao na pokazywaniu sytuacji wzorcowych.Roland zosta obdarzony zespoem cech które w takim kupieniu w realnym yciu byyby nie osigalne.Bohater redniowiecznego eposu rycerskiego charakteryzuje si nie tylko waciwociami ducha, ale take fizycznymi predyspozycjami wyróniajcymi go z wasali Karola Wielkiego.Jest najmniejszy, najsilniejszy, najsprawniej i najskuteczniej wada broni.llPodobnego skupienia cech dokonali take hagiografowie w ich legendach o witych.Asceta uosabia zespó cech, które byy podana ze wzgldu religijnej moralnoci i wiatopogldu.llKontrastllKompozycja redniowiecznego utworu czsto jest oparta na kontraci, szcególnie postaci.Rolandowi przeciwstawiony jest zdrajca Ganelon, w Tristanie i Izoldzie piknej bohaterce przeciwstawione s podstpne knowania jej ciemnowosej imienniczki.Za pomoc kontrastu moe take by ukazana kondycja bohatera i wybrana przez niego droga ycia.Bogaty, dobrze urodzony Aleksy staje si ebrakiem.Niekiedy metoda kontrastu pojawia si jako sposób przekazania tendencji autorskiej.W Skardze umierajcego “13 poniej, miertelnie chory bohater uwiadamia sobie kontrast pomidzy swym grzesznym yciem a wieczn chwaa niemiertelnoci , jak daje Bóg.llllllZanalizuj XV wieczne wiersze wieckie.llNiewiele zachowao si wierszy wieckich.Z tematyki miosnej wyróni mona List miosny aka krakowskiego, w którym autor przesya pozdrowienia i “pokoninie na obedwie kolanie / a dp samej ziemie”, opisuje ogrom uczucia i pozostaje anonimowy.Wiersze te podatne byy na wpywy obce np.wiersz Dawnom zwiedzi cuden strony, w którym modzieniec wyznaje i “suba moja ustawiczna / Twej mioci panno liczna” i przestrzega mia przed oszczercami - jest to motyw czsto pojawiajcy si weuropejskiej literaturze miosnej.Poezja ta bya zreszt poezj gownie piewan (pod oknami panien).llW tematyce obyczajów zachowa si wiersz Przecawa Soty - O zachowaniu si przy stole.Reprezentuje on nurt dworski.Autor stara si przeszczepi na polskie dwory dobre obyczaje i kultur towarzysk, abymy nie uchodzili pod tym wzgldem w oczach Europy za barbarzyców.Utwór ten naley do parenetyki biesiadnej.Cz przesa tego utworu jest aktualna do dzi.A uczy on m.in.:llNie pcha si za stó i nie siedzie “jak koek”,llNie okazywa apczywoci, zachannoci,llMie czyste rce,llNie przebiera w jedzeniu,llBra czciej, po mniejszym kawaku, szczególnie zalecano to damom,llMczyni powinni w pierwszej kolejnoci usugiwa kobietom przy stole, uwaa e kobiety s najwikszym skarbem wiata, “Ja was chwal, panny panie, / I przed wami nic lepszego nie”llUtwór ten skda si ze 115 wersów, rytm jest nieregularny, podobnie jak rymy.Zaczyna si inwokacj, po której nastpuje bogactwo chlebowego stou, poniej autor wyjawia czemu suy stó, po czym pokazuje karykatur zachowania przy stole z punktu widzenia Europejczyka.Wiersz koczy modlitwa proby.Ujawnia w niej autor swe nazwisko i prosi Boga o udzielenie ludziom radoci i mioci.llKolejnym wanym dzieem jest Rozmowa mistrza Polikarpa ze mierci.Dzieo to ma form dialogu, który toczy si pomidzy mdrcem Polikarpem a mierci.Polikarp prosi Boga o mono ujrzenia mierci.Pewnego dnia po naboestwie proba jego zostaa speniona
[ Pobierz całość w formacie PDF ]