[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Posługując się różnymi kryteriami Radlińska wyróżnia trzy pary środowisk:· Środowisko bezpośrednie, które obejmuje „to, co najbliższe” oraz środowisko dalsze o szerszych granicach zasięgu;· Środowisko obiektywne, oznaczające „to, po co człowiek sięgnąć może” oraz środowisko subiektywne, które zawiera elementy oddziaływujące w danej chwili na człowieka;· Środowisko materialne, składające się z realnych wytworów człowieka i przyrody oraz środowisko niewidzialne, psychiczne, obejmujące m.in.Idee, wierzenia, zwyczaje, a także więź moralna.Między tak określonymi rodzajami środowisk występują różnorodne relacje.Środowiska materialne i duchowe krzyżują się z dwoma pozostałymi parami środowisk, widoczna jest również łączność między środowiskiem bezpośrednim i obiektywnym.Oddziaływanie środowiska niewidzialnego, odgrywającego w życiu człowieka- zdaniem Radlińskiej- szczególnie ważną rolę przebiega m.in.przez kontakty z wybitnymi ludźmi, których poglądy ukształtowały się pod wpływem różnych wartości i którzy sami są twórcami nowych idei.Czynniki środowiska niewidzialnego decydują o strukturze hierarchii wartość, umożliwiając ocenę i wybór określonych dróg postępowania, wpływając na motywy postępowania i pośrednio na przekształcenie życia.Środowisko niewidzialne jest „rolnikiem nowego życia” w tym sensie, iż rozbudza potrzeby, unaocznia wartość jednostek i ich prawa, pozwala dostrzec rozwiązania lepsze od istniejących.Źródłem wiedzy o środowisku jest empiria, czyli obserwacja konkretnych ludzi, zjawisk i procesów.Radlińska tworzy oryginalną metodologię badań środowiskowych, precyzującą zady organizacji określającą narzędzi ( metody i techniki ) poznawania rzeczywistości.Podejmowane przez nią badania odznaczają się szerokim zakresem podejmowanych problemów, wnikliwością wywodów, precyzja stosowanych narzędzi, posiadają przy tym walory i mankamenty specyficzne dla kształtujących się dyscyplin nauki.Radlińska nie przestaje na opisie badanej rzeczywistości, określeniu tego, ”co jest”.Dąży do interpretacji uzyskanych informacji na tle tego, „ co być powinno”.Takim punktem odniesienia jest norma i wzorzec.Norma jest wielkością pozwalającą uznać badany wynik za optymalny.Określa wartości pożądane i możliwe do osiągnięcia w określonych warunkach.Ogół norm dla danych warunków składa się na pożądany wzorzec.Porównanie wyników badań ze wzorcem pozwala określić dystans, jaki występuje między stanem istniejącym a pożądanym, pomaga też zaprojektować przemiany kompensacyjne.Normatywny, wartościujący i praktyczny charakter pedagogiki społecznej odróżnia tę dyscyplinę od innych nauk społecznych o charakterze opisowym np.socjologii.Cechy te, zdaniem Radlińskiej, gwarantują ponadto: współdziałanie pedagogiki społecznej z polityką społeczną oraz łączenie społecznego i indywidualnego punktu widzenie w procesie badania zarówno warunków, w których odbywa się wychowanie, jak i jego efektów.Na tej drodze tworzy się systematyczna i autonomiczna struktura treści naukowych pedagogiki społecznej.Radlińska stawia przed pedagogika społeczną dwa zasadnicze zadania.Pierwsze polega, jak już wspomniałam, na zmienianiu niekorzystnych warunków rozwojowych oraz ulepszaniu wpływów pozytywnych.Efektem tego rodzaju prac ma być przeobrażenie warunków otaczających człowieka- w środowisko wychowawcze, współrealizujące cele wychowania.Proces ten winien opierać się przede wszystkim na siłach jednostki, grupy czy środowiska, stąd istota wymienionego zadania sprowadza się do problemu dynamizowania owych sił.Nie jest jednak dla Radlińskiej obojętne, kto i jak zużytkuje posiadane możliwości i w jakim kierunku będzie je rozwijał.Idąc za słowami poety Cypriana Norwida „że ojczyzna jest to zbiorowy obowiązek”, precyzuje cl drugi: przygotowanie człowieka do twórczego udziału w życiu narodu.Obydwa cele sprawiają, ze pedagogika społeczna- jak wyjaśnia Radlińska- „ogniskuje swe zainteresowania wokół człowieka.W nim splatają się przede wszystkim czynniki przebudowy, na niego wpływają i od niego zależą, gdyż tylko przez niego mogą się ujawnić, wzmacniać, osłabiać.Postawa czynna wobec środowiska społecznego i przyrodniczego zapewnia mu stanowisko wyjątkowe w świecie żyjących i zdolność zbiorowego rozwiązywania skomplikowanych zagadnień potęguje siły jednostki.Jednym z mierników wartości stosunków, które badamy, może być suma sił ludzkich, które w danym ustroju i czasie wyzwalają siłę, uruchamiają, skierowują ku świadomemu wprowadzaniu przemian na lepsze.”Realizacja wyżej wymienionych celów dokonuje się na różnych obszarach działalności wychowawczej i naukowej pracy oświatowej i pracy społecznej.Dziedziny te oraz historia pracy społeczno- oświatowej stanowią razem główne działy pedagogiki społecznej.Koncepcję tę wyraźnie sprecyzowała Radlińska dopiero po drugiej wojnie światowej.Zostało tym samym wyjaśnione zagadnienie przedmiotu i zakresu kształtującej się dyscypliny, pośrednio także jej zadań i funkcji, płynne i nie zawsze dopowiadane przez autorkę.Teoria pracy oświatowej, określana także jako teoria oświaty dorosłych, „obejmuje zagadnienia potrzeb w zakresie kultury duchowej i możliwości (.) dopomagania jednostkom i grupą w wykonywaniu zadań, które życie stawia przed nimi.” Teoria pracy społecznej zajmuje się rozpoznawanie warunków, w których zachodzi potrzeba ratownictwa, opieki, pomocy.Natomiast historia pracy społecznej i oświatowej „poszukuję czynników ewolucji urządzeń społecznych i ich powiązań, trwałości i zmienności ich form, skutków celowych oddziaływań roli samorzutnych zjawisk.” Wiele z tych treści inspiruje współczesna teorie wychowania (np.teza powstaniu autonomicznej nauki o sprawach młodzieży ), odrębnym działem pedagogiki społecznej nie jest tez historia pracy społeczno- wychowawczej.Funkcją ogółu czynności podejmowanych przez pedagogikę społeczną w celu przeobrażania środowiska i kształtowania postaw czynnych jest kompensacja, profilaktyka oraz doskonalenie.Pierwszy termin oznacza wyrównanie braków utrudniających rozwój jednostki, drugi zaś- zapobieganie powstawaniu niekorzystnych dla życia stanów i zjawisk
[ Pobierz całość w formacie PDF ]