[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W języku chińskim nie ma terminów, które by określały kogoś ztakim zbiorem cech.Szczęśliwie jednak istnieją w tym języku wyrażenia służące doopisu indywidualnych właściwości ludzi, jak słowo twórczy", natomiast nie maokreśleń takich, jak typ artystyczny lub członek bohemy, które by określały cały zbiórcech w taki sposób, jak w języku angielskim.Natomiast w języku chińskim występująkategorie osobowości, które nie istnieją w kulturach Zachodu.Na przykład shi gu toosoba, która jest światowa, poświęca się dla rodziny, umie się znalezć wtowarzystwie i zachowuje pewną powściągliwość. Hoffman i współpracownicy (1986) założyli, że te kulturowe ukryte teorieosobowości wpływają na sposób, w jaki ludzie tworzą wyobrażenia innych.Abyprzetestować tę hipotezę, napisali opowiadania, które prezentują osobę zachowującąsię jak typ artystyczny albo jak shi gil, nie używając jednak tych terminów do ichnazwania.Opowiadania zostały napisane po angielsku i po chińsku.Wersję angielskąprzedstawiono ludziom, dla których angielski jest językiem ojczystym i którzy niemówią żadnym innym językiem, oraz grupie osób dwujęzycznych posługujących sięangielskim i chińskim.Druga grupa analogicznie dwujęzycznych osób otrzymaławersję chińską.Gdyby ludzie stosowali swoje kulturowe teorie do zrozumienia przeczytanychopowiadań, to czego moglibyśmy oczekiwać? Jednym ze wskazników stosowaniateorii (bądz schematów) jest tendencja do wypełniania luk czyli przekonanie, żeinformacja, która pasuje do schematu, została odebrana, mimo iż w rzeczywistości jejnie było.Hoffman z kolegami (1986) poprosili badanych, by opisali swojewyobrażenia bohaterów opowiadań.Pózniej sprawdzali, czy badani wymienili cechy,które nie zostały użyte w opowiadaniach, lecz odpowiadały typowi osobowościartystycznej lub shi gu.Na przykład niewiarygodny" nie zostało użyte wopowiadaniu dotyczącym artystycznego typu osobowości", mimo iż jest ono zgodnez ukrytą teorią osobowości.RYCINA 5.2.Ukryte teorie osobowości: jak kultura i język kształtują naszewyobrażenia o innych.Tworzymy wyobrażenie innych tak, by było zgodne z ukrytąteorią osobowości zawartą w naszym języku.Na przykład, gdy osoby dwujęzyczne,chińsko-angielskie, czytają opowiadanie o kimś po angielsku, wówczas ichwyobrażenie jest zgodne z ukrytą teorią Zachodu, czyli z typem osobowościartystycznej.Gdy tak samo dwujęzyczne osoby czytają to samo opowiadanie napisanepo chińsku, tworzą wyobrażenie zgodne z chińską ukrytą teorią, czyli z typemosobowości shi gu (zaczerpnięto z: Hoffman, 1986)Jak widać na rycinie 5.2, gdy czytającymi są ci, dla których językiem ojczystym jestangielski, a opowiadanie jest po angielsku, to towarzyszy temu skłonność dotworzenia wyobrażenia zgodnego z typem artystycznym, a nie z typem shi gu.Podobnie, jeżeli charakterystykę napisaną po angielsku czytają badani dwujęzyczni,angielsko-chińscy, również częstsze jest wyobrażenie zgodne z typem artystycznym,a nie shi gu, ponieważ język angielski zawiera wygodne określenie dla typuartystycznego.W porównaniu z nimi osoby dwujęzyczne, chińsko-angielskie, któreprzeczytały te charakterystyki po chińsku, zaprezentowały przeciwstawny wzorzecwyników.Ich wyobrażenie bohatera typu shi gu było bardziej spójne z tym właśnieschematem aniżeli ich wyobrażenia artysty, ponieważ język chiński zawiera wygodnytermin czy też ukrytą teorię osobowości dla osób tego rodzaju.Rezultaty te są zgodnez dobrze znanym argumentem Whorfa (1956), że język, którym ludzie mówią,wpływa na sposób, w jaki myślą o świecie.Osoby identycznie opisane będą różniespostrzegane przez badanych dwujęzycznych, zależnie od języka (i stąd ukrytej teoriiosobowości), którego używają.To sprawia, iż czyjaś kultura i język budują szerokorozpowszechnione ukryte teorie osobowości, które mogą wpływać na to, jaki rodzajwyobrażeń o innych oni tworzą.Ukryte teorie osobowości mogą być dość idiosynkratyczne (Hamilton, 1970).Wykorzystując swoje doświadczenia życiowe, możesz uważać, że jakiś zbiór cech jest związany z piękną kobietą lub przystojnym mężczyzną, podczas gdy twójprzyjaciel może mieć całkowicie inną teorię.Możesz, na przykład, być wyznawcąteorii społecznej, w myśl której to, co piękne, jest dobre" (Dion, Berscheid, Walster,1972), czyli oczekiwać, iż ludzie atrakcyjni fizycznie mają również wiele innychpozytywnych cech serdeczność, urok, hojność, pracowitość itd.Z drugiej strony,twój przyjaciel może żywić bardziej pesymistyczne przekonanie uważając, że bardzoatrakcyjni ludzie są prawdopodobnie silnie skoncentrowani na sobie, zimni, skłonnido manipulowania innymi i leniwi.Oczywiście, takie różnice wskazują na słabośćukrytych teorii osobowości, które mogą być błędne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]