Stanisław Poniatowski Korespondencja o rozbiorach polski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Anikról, ani naród angielski nie mają prawa do moicbupodobań.Przyznaję, że bynajmniej nie kochałemFrancyi za rządów Choiseul'a, który chciał mnie zdetro-nizować; ale kocham, i to bez umyślnych wysileń, Fran-cyą za rządów Ludwika XVI, wspieranego radami pa-na de Vergennes.Oto są, mój kochany Monet, za-sady pewne, według których powinieneś mówići działać.LIX.GLAYRE DO MONET'A.Warszawa, 14 pazdziernika 1780.Jesteś pan na liście króla, dotyczącej indygenatów.Bądz pewien, że jeśli kwestya ta przyjdzie podobrady Stanów, z pewnością znajdziesz się w liczbie[zaszczyconych].Wiesz, że sejm jest wolny, że libe-rum veto ma na nim całą moc swoje, i że ztąd niemożna sobie nic pewnego obiecywać, gdyż dość jestjednej głowy niedorzecznej albo szkodliwej, ażebypowstrzymać żądanie wszystkich innych posłów.Aż dotąd Sejm zajmował się tylko wyborami doRady Nieustającej.Teraz zająć się ma wyborami doKomisyi Skarbowej.Rada Nieustająca, która powinna reprezentowaćjakby władzę wykonawczą, w gruncie rzeczy niczemnie jest wskutek wad swojej organizacyi.Na każdymkroku spotyka się w niej trwałe dowody rozlicznychnamiętności jej twórców, a wśród tych namiętnościniepodobna znalezć zamiłowania porządku i dobra pu-blicznego.Wiesz zresztą, że żadna użyteczna spra-wa nie przejdzie w sejmie, gdzie przewodniczy nie-dorzeczne prawo jednomyślności.Wszystkie użytecz-ne rzeczy w rządzie państwa opierają się na konie-czności ofiar ze strony poszczególnych chęci na ko-rzyść ogólnego pragnienia; a tutaj chęć poszczególnajest dominującą i nigdy nie nałoży na siebie hamul-ca.Zapewniam pana, mój kochany hrabio, że jestembardzo zmartwiony tym obrazem nieładu i niedorze-czności i że mój indygenat, który mi kazał kochaćPolskę, przejmował mnie dotychczas tylko żalem, iżmogę dla niej żywić jedynie próżne życzenia.Szczęśliwi nieprzyjaciele tego narodu, zapomnia-nego przez bóstwa dobroczynne! Nie mogą nań pa-trzeć ani jednę chwilę jego obecnego istnienia, nieznajdując powodów do tryumfu i radości.LXGLAYRE DO MONET'A.Warszawa, 22 listopada 1780.Oto doszliśmy już do końca sejmu, ku wielkie-mu zadowoleniu tych wszystkich, dla których obraznierozumu nie jest pocieszającym.Wybrano magi-stratury, zaproponowano mnóstwo praw, których treśćmiała na względzie interesy prywatne.Nic użytecz-nego, nic rozsądnego nie mogło ani przejść, ani pra-wie być zaproponowanem, z wyjątkiem prawa o zbyt-ku, zle zrozumianego, i reformy o wekslach, zrozu-mianej jeszcze gorzej.Wszystkie indygenaty odrzu-cono, te nawet, których żądał Król, a w liczbie któ-rych był i pański.Sprawa ta należy do Stanów i wy-maga jednomyślności.Jakiś poseł w złym humo-rze powiedział nie, uparł się, i na tem się skoń-czyło.Sam książę de Ligne przyszedł do Izb; cho-dził od posła do posła.W końcu po pięciu godzi-nach nalegania z jego strony i odmowy ze strony po-sła opornego, tak go zmęczył, że po długim oporzezawołał: A więc niech już będzie książę de Ligne,106ale on tylko jeden" ).Król był zmartwiony tem,gdyż chciał sobie pana zjednać.Poleca mi uwiado-mić pana o tem.LXI.OD KR�LA DO MONET'A.Warszawa, 8 pazdziernika 1783 r.Niepewny skutków, jakie może wywołać żyw-sza korespondencya z Francyą, zaniedbałem tej, któ-rej pan jesteś organem.Przedmiotem, który mógłbybył ją podtrzymać, były prawie wyłącznie nieszczę-ścia doznane i nieszczęścia przewidziane.Trzeba byćbardzo pewnym praw swoich do wielkiego zaintereso-wania się nami, ażeby się nie lękać tego, że opisy-waniem wciąż jednej i tej samej nieszczęśliwej hi-storyi znuży się daleki Dwór, który bez niewłaściwo-ści może być na nią obojętnym, wtedy zwłaszcza, gdyujawniona skarga mogłaby stać się powodem nowychnieszczęść [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki