[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zanim jednak Czachowski-Borkowski przystąpił do zakładania filii Timexu" w Krakowie,pojechał z Piątkowskim do Aodzi, by mu pomóc w ratowaniu rodziny \ydowskiegopochodzenia.Tu Piątkowski dzięki swym znajomościom wyrobił w zarządzie Miejskimzaświadczenie o rzekomym istnieniu w Aodzi przed wojną firmy handlowej K.Borkowski".Na podstawie tego dokumentu, zało\ono firmę K.Borkowski w Warszawie, przy ul.Nowogrodzkiej nr 42 w lokalu po \ydowskiej firmie Seiberling".Kierownikiem centralifirmy w Warszawie został Mieczysław Golka, a następnie dr Wasilewski, przy czym dusząprzedsiębiorstwa był faktycznie Piątkowski.Na nazwisko Czachowskiego otworzono wKrakowie w listopadzie 1939 r.filię firmy K.Borkowski", jak równie\przedstawicielstwo Timexu".Firma K.Borkowski", dawała zarówno w Krakowie jak i wWarszawie, między innymi pomoc i schronienie śydom.Pomagała przede wszystkimlegalizować się wielu ludziom z konspiracji.W swojej działalności handlowej firmaprowadziła oficjalnie handel reglamentowanymi metalami kolorowymi, blachą i innymiartykułami, które były u\ywane równie\196dla potrzeb konspiracji, do wyrobu broni i amunicji przez ZWZ-AK.Istnienie idziałalność firmy, jako pomocniczego ośrodka konspiracyjnego, była zaakceptowana przezgen. Grota" Roweckiego.Czachowski-Borkowski, był tylko formalnym właścicielemfirmy, u\yczał jedynie swego drugiego nazwiska.Z handlowymi sprawami nie miał związku,jedynie z akcją pomocy śydom.Sam tkwił w pracy konspiracyjnej najwy\szego szczebla,jako szef Oddziału V Komendy Głównej ZWZ-AK, a przed tym k-nt organizacji OrzełBiały" w Krakowie, zało\onej przez działaczy Zw.Strzeleckiego.Dochód z działalności gospodarczej firmy, szedł w całości na utrzymanie rodzinwojskowych i na akcje pomocy społecznej, w tym i na pomoc śydom, którym to wycinkiemtematycznie się interesuję.Inicjatywa pospieszenia przez firmę z pomocą śydom na terenie Warszawy i Aodzi,wyszła od Piątkowskiego.Na terenie Krakowa, uczynił to samo Kazimierz Kierzkowski,który był właścicielem firmy i zarazem współwłaścicielem firmy Węgloblok" (o znacznychkapitałach \ydowskich).Z chwilą objęcia przez Kierzkowskiego kierownictwa BiP-u ObszaruPołudnie (ZWZ), zorganizował on w połowie 1940 r.w Krakowie ośrodek pomocy śydom.Ośrodek ten był finansowany przez firmy Kierzkowskiego i Węgloblok", oraz przezfirmę K.Borkowski, której kierownikiem w Krakowie był śyd Witold Gold, posługującysię dobrze podrobionymi polskimi dokumentami.Główną rolę w akcji Ośrodka odgrywali mjrK.Kierzkowski (b.poseł na sejm, b.Komendant Gł.Związku Strzeleckiego, współzało\ycielkonspiracyjnej organizacji Orzeł Biały"), mgr Erwin Makowski, Walter Bartoniek b.przemysłowiec śląski, Kazimierz Szkonter, Józef Wojtowicz i Kazimierz Borkowski-Czachowski.Współdziałało z nimi wiele firm handlowych, kilka aptek oraz parę okolicznychmajątków ziemskich, które dawały śydom pomoc materialną, zatrudnienie, często dokumentyosobiste i schronienie.Podkreślić tu trzeba szczególnie firmę K.Kierzkowski, firmę LeopoldJasiński oraz majątek Goszcza Zofii Kernowej.Aączność z ośrodkiem ze strony śydów utrzymywali Józef Szenker i Wiktor Gold,którzy przebywają dziś w Izraelu.Firma K.Borkowski i inne firmy handlowe, dostarczały towary firmom \ydowskim,które na skutek rabunku niemieckiego i dyskryminacji w handlu nie miały czym handlować. Zaopatrzenie firm \ydowskich w ró\ne towary, pozwalało na kontynuowanie handlu, dawałozatrudnienie, a tym samym zarobek, podporę moralną oraz auswajisy", chroniące przedłapankami i poni\ającymi robotami.Znaczna część tych towarów dostarczana była zWarszawy, z firm Timex" czy centrali firmy K.Borkowski, oraz inne firmy, organizowaneprzy inicjatywie i pomocy Hipolita Piątkowskiego.Firma jak te\ i inne wymienione, a szczególnie H.Piątkowski, uchroniła powa\neilości mienia \ydowskiego przed rabunkiem wywo\ąc i ukry-197wając je w bezpiecznych miejscach.Wspólnie z firmą Timex" du\o towarów iurządzeń wywieziono w 1939 r.do Generalnej Guberni z Aodzi.Wielu śydów, którymzdołano wyrobić fałszywe dokumenty aryjskie, było pracownikami firmy K.Borkowski, jaknp.Wiktor Gold i jego synowa, czy Michał Skoczylas.Podobnie jak filia krakowska, tak\e i warszawska centrala firmy, obok innych zadań,włączona została częściowo do akcji pomocy śydom.śywa wymiana handlowa firmy z gettem, szczególnie po odizolowaniu dzielnicy\ydowskiej murami, przyczyniła się do aktywizacji handlowej getta i jego produktywizacji.Poza tym firma K.Borkowski udzielała wielu śydom zapomóg gotówkowych, oraz w naturze głównie \ywność doręczanych bądz na terenie gmachu Sądów, bądz kanałamikonspiracyjnymi.Zapomogi otrzymywali między innymi: Goldlust, Lipscy, Rosenbergowie, doktorstwoBauman-Bieleccy, adwokat łódzki Weizman (krewny prezydenta Izraela), rodzinaNiwińskich, in\.Natan Król, bracia Seiderwurm, Szymon Ajzenberg i czterech członków jegorodziny, oraz wielu innych.Znaczna część śydów ukrywała się na terenie firmy, jak np.in\.Sachs-Szymańska-Zakrzewska, Piątkowska z córką czy in\ Józef Dobrzyński.Firma Borkowski pomagałaśydom w ucieczkach z getta i w zdobywaniu lokali na terenie zarówno Warszawy, jak i podWarszawą.Pomoc firmy nie ograniczała się tylko do terenu Krakowa, Warszawy i Aodzi, aletak\e prowadziła tę działalność na linii Białystok-Wilno, gdzie równie\ były bardzo du\eskupiska \ydowskie oraz we Lwowie, na przełomie roku 1939/1940, organizowano kanałyprzerzutowe z Warszawy i Krakowa na wschód, w kierunku na Wilno i Lwów.Pózniej, wlatach 1941-1943, kanały zmieniły kierunek na odwrotny, czyli do Generalnej Guberni iWarszawy, gdzie wielu śydów znalazło schronienie (między innymi: Karol Blausztein, ppor.rezerwy, który jako pierwszy zło\ył meldunek w K.G.AK o Treblince; drugi meldunek dałppor.rez.Staufenberg).Nie wszyscy śydzi chcieli się jednak ratować.Na przykład napoczątku 1942 r.gen
[ Pobierz całość w formacie PDF ]